John Cage: ''Μουσική είναι τα πάντα''.

 Ο John Cage υπήρξε μια ριζοσπαστική φυσιογνωμία στον χώρο των τεχνών. Ήταν πειραματιστής συνθέτης και θεωρητικός της μουσικής, φιλόσοφος, ποιητής, εικαστικός καλλιτέχνης, χαράκτης, καθώς και ερασιτέχνης μελετητής. Επηρεασμένος από τα καλλιτεχνικά ρεύματα του ντανταϊσμού, του φουτουρισμού και άλλων avant gard κινημάτων καθώς και από τις ανατολικές φιλοσοφίες της Κίνας, της Ινδίας και του Βουδισμού. Ήταν προτεργάτης του αλεατορισμού (μουσική του τυχαίου), της αντισυμβατικής χρήσης των μουσικών οργάνων καθώς και της ηλεκτρονικής μουσικής.

''Η αναρχία της σιωπής''
Πολλά από τα έργα του (όπως το Music of Chances) βασίστηκαν στην φιλοσοφία και στις πρακτικές του Ι Τσινγκ. Ο Cage αντιλαμβάνεται την μουσική ως ήχο και θα κάνει τα πάντα για να την αποδεσμεύσει από κάθε είδους δόγμα και στάνταρ. Θα προτείνει την μουσική ως ενιαία χωρίς να ξεχωρίζει τους οργανωμένους ήχους, τον θόρυβο και την σιωπή μέσα σε αυτήν. Μετά από πέντε χρόνια ενασχόλησης με την φιλοσοφία του Ζεν ο Cage το 1952 θα παρουσιάσει στο Maverick Concert Hall  μπροστά σε ένα κοινό που στηρίζει την σύγχρονη τέχνη  το κομμάτι 4'.33'' (το κομμάτι της σιωπής). Το κομμάτι είναι γραμμένο για πιάνο και η διάρκεια του δεν είναι τίποτα άλλο από σιωπή. Ο πιανίστας  David Tudor κάθισε στο πιάνο τοποθετώντας την παρτιτούρα με τα κενά μέτρα και δίπλα το ρολόι του. Το κομμάτι είχε τρία μέρη (30'', 2'.23'' και 1'.40'') κατεβάζοντας και ανεβάζοντας αντίστοιχα το καπάκι του πιάνου. Στα δύο πρώτα μέρη ακούγονταν η βροχή που έπεφτε στα τζάμια της οροφής και το φύσημα του ανέμου, ενώ στο τρίτο προστέθηκε και ο ήχος από το μουρμουρητό από το κοινό το οποίο είχε αρχίσει να δυσανασχετεί και να εγκαταλείπει  εκνευρισμένο την αίθουσα. Ακολούθησαν και άλλα έργα με θέμα την σιωπή όπως το 0'.00'' και αυτό που περιλαμβάνει δύο άτομα που θα παίζουν μια παρτίδα σκάκι ή pridge ή οποιοδήποτε άλλο παιχνίδι που μπορεί να αποτελέσει ένα ξεχωριστό μουσικό έργο. Το 0'.00'' είναι ένα σόλο που μπορεί να παρουσιαστεί με οποιονδήποτε τρόπο από τον καθένα, γιατί δεν είναι τίποτα άλλο από τον χρόνο που δεν μπορούμε να αντιληφθούμε γιατί δεν μπορούμε να τον μετρήσουμε, έτσι το 0',00'' μπορεί να είναι οτιδήποτε μας απορροφά. Αξίζει να σημειωθεί ότι το έργο 4'.33'' ο Cage το θεωρεί ως την κορυφαία στιγμή στην δημιουργία του, αυτή η άποψη είχε επιπτώσεις ακόμα και στην κοινωνική ζωή του δημιουργού αφού τον εγκατέλειψαν αρκετοί φίλοι του. Η σιωπή γι' αυτόν είναι μια προετοιμασία για το οτιδήποτε, η αρχή για το οτιδήποτε. Πάνω στον θέμα της σιωπής γράφει το βιβλίο ''The Anarchy of Silence'' όπου εξηγεί την δύναμη της σιωπής και την επανατοποθέτησή της αυτόνομα και ίσα με τους ''οργανωμένους'' ήχους στο φαινόμενο της μουσικής.

Η performance ''τσίρκο'' σαν μοντέλο κοινωνικής αναρχίας.
Πιστεύει ότι η μουσική θα μπορούσε να αποτελέσει ένα παράδειγμα για μια μελλοντική κοινωνία της αναρχίας. Όπως ο ίδιος αναφέρει: '' Μουσική χωρίς συγκεκριμένα μέρη, χωρίς σταθερή σχέση μεταξύ τους (χωρίς παρτιτούρα). Μουσική χωρίς σημειογραφία. Οι παραστάσεις μας δεν διευθύνονται. Χρησιμοποιούμε αυτόν το χρόνο για να εξασφαλίσουμε όλα όσα χρειάζεται ο κάθε μουσικός και την καλή λειτουργία  όλων. Αυτό μπορούν να το κάνουν οι μουσικοί χωρίς να διοικούνται...Δημιουργώντας μουσικές καταστάσεις ανάλογες με τις επιθυμητές κοινωνικές συνθήκες τις οποίες δεν έχουμε ακόμη, κάνουμε μουσική που υποδηλώνει και σχετίζεται με σοβαρά ερωτήματα της ανθρωπότητας''. Ο Cage οραματίζεται μια κοινωνία χωρίς έθνη  και σύνορα, χωρίς κεντρική εξουσία, όπου οι άνθρωποι θα είναι αυτόνομες μονάδες και ξεχωριστά κέντρα ενώ συγχρόνως θα αντιλαμβάνονται ότι είναι αναπόσπαστο κομμάτι του σύμπαντος. Με αυτό τον τρόπο ο Cage δίνει έμφαση στην διαφορετικότητα και την ατομικότητα του καθενός που μέσα από αυτήν ξεπηδάει η συλλογικότητα και ο κοινοτισμός. Πάνω σε αυτό το μοντέλο θα δημιουργήσει  το ''τσίρκο''. Με το ''τσίρκο'' για παράδειγμα θα προτείνει το μοντέλο της κοινωνικής αναρχίας που οραματίζεται. Το ''τσίρκο'' είναι performances που στηρίζονται σε ταυτόχρονες παραστάσεις μουσικών από διάφορα είδη, χορωδιών, θεάτρου, εικαστικών, χορού ή ακόμα και αθλητικών εκδηλώσεων. Οι παραστάσεις αυτές παίζονται συγχρόνως σε έναν χώρο χωρίς την συνεννόηση των καλλιτεχνών. Οι θεατές μπορούν να περιπλανηθούν στον χώρο ακούγοντας ότι θέλουν. Το ''τσίρκο'' είναι το απόσταγμα της συλλογιστικής του Cage και είναι βασισμένο στην ελευθερία και στην ισότητα όλων των συμμετεχόντων χωρίς να χάνουν την ανεξαρτησία τους. Η χαοτική κατάσταση αλλά και οι επιλογές που ξεδιπλώνονται στον θεατή είναι ο αντικατοπτρισμός της ίδιας της ζωής, με τον απέραντο πλουραλισμό, τις διαφορετικότητες αλλά τελικά την συνύπαρξη τους σε ένα σύνολο.

 Ο John Cage γεννήθηκε το 1912 στο Λος Άντζελες και πέθανε το 1992.

Μιλώντας για την σιωπή:

Το έργο 4'.33'' από ορχήστρα:

Το ''τσίρκο'':

The Dream:

In a Landscape:

Music of Chances:

υγ. Πολλές πληροφορίες πάρθηκαν από την διατριβή της Ευφραμίδου Λευκοθέας.