Φολόη

Ένα μυθικό δάσος που κάποτε ζούσαν Κένταυροι. Σ'αυτό το μέρος πιάστηκε ο Ευρυμάνθιος κάπρος, διεξήχθη η μάχη των Κενταύρων με τον Ηρακλή και σ'αυτό το δάσος ο Κένταυρος Φόλος, φίλος του Ηρακλή, πέθανε από μολυσμένο βέλος της μάχης.

Κάποτε έγινε ένας γάμος.

Ο γάμος ήταν μεταξύ του βασιλιά Πειρίθου, των αλαζόνων Λαπίθων και της Ιπποδάμειας. Στο γάμο ο καλεσμένος Κένταυρος  Ευρυτίωνας, μέθυσε και επιχείρησε να κλέψει την νύφη Ιπποδάμεια. Οι Λαπίθες εξοργίστηκαν και του έκοψαν τα αυτιά και τη μύτη και τον διέταξαν να φύγει από γλέντι. Οι κένταυροι όμως όταν έμαθαν τα νέα επιτέθηκαν στου Λάπιθες. Πέτρες, κορμοί δέντρων χρησιμοποιήθηκαν ως όπλα στην μάχη. Οι Κένταυροι υπερίσχυαν αλλά οι Λάπιθες είχαν στον πλευρό τους τον Θησέα και κυνήγησαν όσους Κενταύρους επέζησαν, μακριά από το Πήλιο.

Η μάχη των Λαπιθών και Κενταύρων σε πίνακα του Πιέρο ντι Κόζιμο

Μετά απ'αυτό οι κένταυροι, εγκαταστάθηκαν σε διάφορες περιοχές καθώς και στην περιοχή της Ηλείας σ'ενα εκπληκτικό δρυόδασος. Σ'αυτό το δάσος με τις βελανιδιές τρομοκρατούσαν τους κατοίκους των γύρω περιοχών. Μόνο ένας κένταυρος ονόματι Φόλος ήταν πράος και γαλήνιος. Ο Φόλος είχε ένα τεράστιο πιθάρι με κρασί χωμένο στη γη, δώρο του θεού Διόνυσου προς τους Κενταύρους, που όμως δεν έπρεπε να ανοιχτεί παρά μόνο όταν εμφανιστεί ο Ηρακλης. Χρόνια πολλά ο Φόλος κρατούσε φυλαγμένο αυτό το πιθάρι, με το εξαίσιο δώρο του θεού Διονύσου, προστατεύοντας το από τους άλλους Κενταύρους που ήθελαν να το πιουν.

Ηρακλής και Φόλος την ώρα που πάνε να γεμίσουν κρασί

Μέχρι που εμφανίστηκε στην περιοχή ο Ηρακλής, ψάχνοντας τον Ερυμάνθιο κάπρο, ένα τεράστιο αγριογούρουνο που προξενούσε πολλές ζημιές στην περιοχή και που ακόμα και οι κένταυροι ενοχλούνταν της παρουσίας του. Ο κάπρος ήταν θεϊκό δώρο απ'την Άρτεμη στον Ευρύμανθο.
Ο Ηρακλής λοιπόν πήγε στην σπηλιά του Κένταυρου Φόλου ώστε να πάρει πληροφορίες για τον κάπρο. Ο Φόλος τον φιλοξένησε προσφέροντάς του φαγητό. Ο Ηρακλής θέλησε να πιεί κρασί και πίεσε τον Φόλο να ανοίξει το πιθάρι. Ο Φόλος ήξερε ότι το άνοιγμα του πιθαριού θα προσέλκυε πολλούς Κενταύρους στην σπηλιά του που θα είχαν μυρίσει το άρωμα του κρασιού. Έτσι διστακτικά άνοιξε το πιθάρι και γεύτηκαν με τον Ηρακλή το θεϊκό κρασί. Οι κένταυροι έτρεξαν στην σπηλιά μαγεμένοι απ΄το άρωμα. Τα ποδοβολητά τους προκάλεσαν σεισμούς και τελικά έγινε μια μεγάλη μάχη μεταξύ του Ηρακλή και των Κενταύρων που ήθελαν το κρασί. Ο Ηρακλής εξόντωσε τους περισσότερους με δηλητηριασμένα βέλη απ'το αίμα της Λερναίας Ύδρας. Όταν η μάχη έληξε, ο Ηρακλής επέστρεψε στην σπηλιά. Εκεί διαπίστωσε ότι ο Φόλος πέθαινε. Είχε αυτοτραυματιστεί με ένα βέλος την ώρα που έθαβε τους σκοτωμένους Κενταύρους. Ο Φόλος περιεργάστηκε ένα βέλος, απορώντας πως ένα τόσο μικρό αντικείμενο μπορούσε να σκοτώσει έναν κένταυρο. Ο Ηρακλής έθαψε το φίλο του και  προς τιμήν του ονόμασε την περιοχή Φολόη.

Η μάχη της Φολόης σε αγγειογραφία

Περίπου αυτή είναι η ιστορία, που υπάρχει σε πολλές παραλλαγές γραμμένη από αρχαίους συγγραφείς.

Το δάσος όπου έγιναν όλα αυτά, είναι βγαλμένο όντως από παραμύθι. Καλύπτει έκταση 42.000 στρεμμάτων. Αποτελείται από αυτοφυείς πλατύφυλλες βελανιδιές ενώ κοντά σε κατοικημένες περιοχές υπάρχουν Καστανιές και Πλατάνια. Το δρυόδασος της Φολόης είναι είναι από τα λίγα αμιγώς σπερμοφυή στην Ευρώπη. Βρίσκεται στον νομό Ηλείας στα σύνορα Αχαΐας και Αρκαδίας. Αποτελεί προορισμό και για τους μελισοκόμους που από εκεί παίρνουν ένα αρκετά σκούρο μέλι, χωρίς να είναι πολύ γλυκό, με χαμηλά σάκχαρα με έντονο και ιδιαίτερο άρωμα.Ένας τέτοιος τόπος λοιπόν δεν θα μπορούσε να μην έχει τους δικούς του μύθους.